หากจะพูดถึงเรื่องวิตามินที่สร้างภูมิคุ้มกันได้ดีแล้วล่ะก็ วิตามินซีย่อมเป็นวิตามินตัวแรกๆ ที่หลายคนนึกถึงอย่างแน่นอน วิตามินซีสร้างภูมิคุ้มกันได้อย่างไร มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์มากมายที่กล่าวถึงข้อดีของวิตามินซีกับการสร้างภูมิคุ้มกัน และหากมีภาวะขาดวิตามินซี ระบบภูมิคุ้มกันของเราก็จะแย่ไปด้วย ในบทความนี้จะกล่าวถึงการทำงานของวิตามินอันน่าทึ่งนี้ ว่ามีความสัมพันธ์กับระบบภูมิคุ้มกันและสุขภาพของร่างกายอย่างไร
โครงสร้างของวิตามินซี หรือ กรดแอสคอร์บิก (Ascorbic acid)
สารบัญเนื้อหา
วิตามินซีช่วยการทำงานของเม็ดเลือดขาว
เม็ดเลือดขาว เป็นเซลล์เม็ดเลือดชนิดหนึ่งที่ทำหน้าที่คอยดักจับเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมต่างๆ ที่เข้าสู่ร่างกาย เพื่อกำจัดทิ้งไป ถือว่าเป็นหนึ่งในเซลล์ของระบบภูมิคุ้มกันที่มีความสำคัญมากที่สุด เซลล์เม็ดเลือดขาวแบ่งย่อยได้อีกหลายชนิด แต่ละชนิดจะทำหน้าที่แตกต่างกันไป เช่น ดักจับเชื้อโรคและกำจัดทิ้งโดยการกินเข้าไป สร้างสารการอักเสบเพื่อใช้ทำลายเชื้อโรค หรือสร้างสารภูมิคุ้มกันเฉพาะต่อเชื้อโรคนั้นๆ ซึ่งวิตามินซีสร้างภูมิคุ้มกันโดยช่วยการทำงานของเม็ดเลือดขาวได้ดังนี้
เพิ่มการเคลื่อนที่ของเม็ดเลือดขาว
เม็ดเลือดขาวชนิดนิวโทรฟิล (Neutrophil) เป็นเม็ดเลือดขาวชนิดแรกที่ไปหาเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมนั้นๆ โดยจะอาศัยการเคลื่อนที่ตามสารการอักเสบ (เรียกว่า Chemotaxis) ซึ่งวิตามินซีจะช่วยให้การเคลื่อนที่ของเม็ดเลือดขาวไปหาเชื้อโรคได้เป็นอย่างดี
เม็ดเลือดชนิดต่างๆ ของร่างกาย
วิตามินซีช่วยลดอาการภูมิแพ้
วิตามินซีช่วยลดปริมาณของฮิสตามีนในกระแสเลือดได้ โดยฮิสตามีน (Histamine) เป็นสารที่หลั่งมาจากเม็ดเลือดขาวเมื่อสัมผัสกับสิ่งที่แพ้ เช่น ไรฝุ่น เกสรดอกไม้ ขนสัตว์ ทำให้หลอดเลือดขยายตัว และมีอาการจาม น้ำมูก คัดจมูก คันตา ผื่น ขึ้นมาได้ การทานวิตามินซีวันละ 2000 มิลลิกรัมต่อเนื่องจะช่วยลดปริมาณของฮิสตามีนในกระแสเลือดได้ และทำให้ผู้ป่วยที่เป็นโรคภูมิแพ้มีอาการต่างๆ ลดลง
ช่วยการจับกินเชื้อโรค
หนึ่งในวิธีการกำจัดเชื้อโรคของเม็ดเลือดขาวคือการจับเชื้อโรคเข้าไปในเซลล์แล้วย่อยสลาย เปรียบเสมือนการจับกินเชื้อโรค (Phagocytosis) ซึ่งวิตามินซีเสริมภูมิคุ้มกันโดยทำให้เม็ดเลือดขาวนิวโทรฟิลจับเชื้อโรคกินได้อย่างมีประสิทธิภาพ
วิตามินซีสร้างภูมิคุ้มกันโดยเพิ่มประสิทธิภาพของการจับกินเชื้อโรค หรือ Phagocytosis ของเม็ดเลือดขาว
ช่วยสร้างเม็ดเลือดขาว
วิตามินซีสร้างภูมิคุ้มกันโดยมีหน้าที่ช่วยสร้างเม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์ (Lymphocyte) ซึ่งมีหน้าที่ในการสร้างภูมิคุ้มกันแบบเฉพาะ (Antibody) ต่อเชื้อชนิดนั้นๆ หากร่างกายได้รับเชื้อนั้นอีกครั้ง เม็ดเลือดขาวชนิดนี้จะทำหน้าที่ผลิต Antibody ออกมาอย่างรวดเร็วและกำจัดเชื้อโรคให้ออกได้ทันที ช่วยป้องกันไม่ให้ร่างกายติดเชื้อได้
ช่วยป้องกันไม่ให้เม็ดเลือดขาวถูกทำลาย
หน้าที่ของวิตามินซีคือเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ โดยในกระบวนการทำงานของเม็ดเลือดขาวนั้นจะเกิดสารอนุมูลอิสระที่พร้อมทำลายเม็ดเลือดขาวได้ตลอดเวลา วิตามินซีนั้นสร้างภูมิคุ้มกันโดยดักจับอนุมูลอิสระนั้นเพื่อปกป้องไม่ให้เซลล์เม็ดเลือดขาวนั้นถูกทำลายระหว่างดักจับเชื้อโรค
สารอนุมูลอิสระจะทำให้เม็ดเลือดขาวถูกทำลายได้ วิตามินซีจึงช่วยปกป้องไม่ให้เกิดการทำลาย
เพิ่มความสามารถของ NK cells
NK cells หรือ Natural killer cells เป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวลิมโฟไซต์ขนาดเล็ก มีหน้าที่จู่โจม กำจัดเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมโดยตรง เป็นด่านหน้าของระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย โดยวิตามินซีก็จะสร้างภูมิคุ้มกันโดยช่วยให้ NK cells ทำหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
วิตามินซีสร้างภูมิคุ้มกันโดยช่วยให้ NK cell หนึ่งในเซลล์เม็ดเลือดขาวที่สำคัญ ทำงานได้ดียิ่งขึ้น
ส่งเสริมการเก็บกวาดซากเซลล์เม็ดเลือดขาว
เมื่อเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดนิวโทรฟิล ทำหน้าที่กำจัดเชื้อโรคเรียบร้อยแล้ว จะเกิดกระบวนการทำให้เซลล์ตาย (Apoptosis) โดยเซลล์เม็ดเลือดขาวอีกชนิดหนึ่งคือแมกโครฟาจ (Macrophage) จะกลืนนิวโทรฟิลเข้าไปในเซลล์แล้วย่อยสลายจนนิวโทรฟิลตาย กระบวนการ Apoptosis นี้มีประโยชน์มาก เพราะช่วยลดการอักเสบบริเวณเนื้อเยื่อรอบๆ ไม่ให้มีการถูกทำลายมากเกินไป
ในกระบวนการ Apoptosis จะต้องใช้เอนไซม์ที่ชื่อว่า Caspases เป็นกุญแจสำคัญในการทำงาน แต่เอนไซม์นี้บอบบางมาก สามารถถูกทำลายได้โดยอนุมูลอิสระได้โดยง่าย ดังนั้นวิตามินซีจะช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโดยป้องกันไม่ให้เอนไซม์ชนิดนี้ถูกทำลาย ทำให้เกิดกระบวนการ Apoptosis ต่อไป
กระบวนการ Apoptosis สำคัญต่อระบบภูมิคุ้มกันต่อร่างกาย
วิตามินซีสร้างภูมิคุ้มกันโดยช่วยทำลายเกราะป้องกันของเชื้อโรค
เชื้อโรคที่เข้ามาสู่ร่างกายบางชนิด สามารถสร้าง Neuraminidase ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ใช้ป้องกันตัวเองไม่ให้ถูกกำจัดได้ แต่วิตามินซี สามารถยับยั้งการสร้าง Neuraminidase ของเชื้อโรคเหล่านี้ ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันกำจัดเชื้อโรค และป้องกันร่างกายไม่ให้เกิดการติดเชื้อได้
วิตามินซีช่วยลดอาการภูมิแพ้
วิตามินซีช่วยลดปริมาณของฮิสตามีนในกระแสเลือดได้ โดยฮิสตามีน (Histamine) เป็นสารที่หลั่งมาจากเม็ดเลือดขาวเมื่อสัมผัสกับสิ่งที่แพ้ เช่น ไรฝุ่น เกสรดอกไม้ ขนสัตว์ ทำให้หลอดเลือดขยายตัว และมีอาการจาม น้ำมูก คัดจมูก คันตา ผื่น ขึ้นมาได้ การทานวิตามินซีวันละ 2000 มิลลิกรัมต่อเนื่องจะช่วยลดปริมาณของฮิสตามีนในกระแสเลือดได้ และทำให้ผู้ป่วยที่เป็นโรคภูมิแพ้มีอาการต่างๆ ลดลง
วิตามินซีช่วยลดปริมาณฮิสตามีนในกระแสเลือดได้ ทำให้อาการภูมิแพ้ลดลง
วิตามินซี กับประโยชน์ในโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ
มีงานวิจัยมากมายของวิตามินซี สร้างภูมิคุ้มกันที่สำคัญในการช่วยลดระยะเวลาของการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ เช่น โรคหวัด โรคปอดติดเชื้อ และยังมีประโยชน์ในด้านของการรักษาให้หายได้ไวขึ้น ลดระยะเวลาในการนอนโรงพยาบาล และลดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ได้มากมาย สามารถอ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ในบทความ
ขาดวิตามินซี ภูมิคุ้มกันแย่แน่
โรคลักปิดลักเปิด เป็นโรคที่เกิดจากการขาดวิตามินซี มีอาการ คือ เลือดออกตามไรฟัน เหงือกไม่แข็งแรง ฟันร่วง มีจุดผื่นแดงตามร่างกายจากจุดเลือดออกใต้ผิวหนัง มีภาวะซีด แผลหายช้า อ่อนเพลียและอ่อนแรงทั่วๆ ร่างกาย ซึ่งหลักฐานที่สำคัญว่าหากขาดวิตามินซีแล้ว การสร้างภูมิคุ้มกันจะเกิดได้ไม่ดีคือ เกิดการติดเชื้อทางเดินหายใจและปอดได้ง่ายมากขึ้น และอาจเป็นภาวะแทรกซ้อนรุนแรงจนทำให้เสียชีวิตได้
หนึ่งในอาการที่สำคัญของโรคลักปิดลักเปิด คือ มีเลือดออกตามไรฟัน ทำให้มีภาวะแทรกซ้อนตามมาภายหลังได้
สรุป เสริมวิตามินซี เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันดีๆ ให้ร่างกาย
วิตามินซี เป็นวิตามินที่มีความสำคัญต่อร่างกายมาก เป็นทั้งสารต้านอนุมูลอิสระ สร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย ช่วยเซลล์เม็ดเลือดขาวให้ทำงานได้ดี ป้องกันการเกิดโรคต่างๆ รวมไปถึงหากป่วยแล้วก็สามารถลดระยะเวลาที่เป็นให้หายได้เร็วยิ่งขึ้น หากขาดวิตามินซี จะทำให้ภูมิคุ้มกันร่างกายบกพร่อม ติดเชื้อได้ง่าย แผลหายช้า และเสียชีวิตได้ แล้วคุณล่ะ หาวิตามินซีสร้างภูมิคุ้มกันดีๆ ได้แล้วหรือยัง