กัญชากับทุกสิ่งที่คุณควรรู้ มีประโยชน์ทางการแพทย์ แต่ก็มีโทษต่อร่างกายหากใช้ไม่ถูกวิธี

          กัญชา คือ พืชชนิดหนึ่ง ที่มีการนำเอาส่วนยอด ดอก ใบ ลำต้น และเมล็ดพืชแห้งมาใช้เพื่อวัตถุประสงค์หลายด้าน ทั้งทางด้านนันทนาการและการเป็นยาทางการแพทย์ ซึ่งจะเห็นได้ว่าสามารถให้ผลที่น่าพึงพอใจและอาจบรรเทาอาการของโรคบางโรคได้ดี เช่น อาการปวดเรื้อรัง เป็นต้น

          สถานะทางกฎหมายของกัญชาในแต่ละประเทศมักแตกต่างกันออกไป บางประเทศจัดเป็นยาเสพติดให้โทษ บางประเทศมีการผ่อนคลายให้สามารถนำมาใช้เพื่อวัตถุประสงค์ทางการแพทย์ได้ สำหรับประเทศไทย  ตั้งแต่วันที่ 9 มิถุนายน 2565 เป็นต้นไป ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข มีผลให้ควบคุมเฉพาะสารสกัดจากพืชกัญชา กัญชงที่มีสารสำคัญ สารเตตร้าไฮโดรแคนนาบินอล (Tetrahydrocannabinol) หรือเรียกย่อๆว่า THC เกิน 0.2% ที่ยังเป็นยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 ส่วนในส่วนอื่นๆจัดเป็นกัญชาถูกกฎหมาย เพื่อประโยชน์ทางการแพทย์ เพื่อให้เกิดเป็นประโยชน์ทางเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม ทั้งในกลุ่มเครื่องสำอาง สมุนไพรและอาหาร รวมถึงส่งเสริมงานวิจัยนวัตกรรม  และเพื่อให้ประชาชนมีทางเลือกในการดูแลสุขภาพของตนนั่นเอง

            กัญชาคือพืชชนิดหนึ่ง จัดอยู่ในตระกูล Cannabaceae ต้นกำเนิดอยู่แถบเอเชียกลาง ปัจจุบันมีการปลูกกระจายไปในหลายๆ ส่วนของโลก กัญชา ภาษาอังกฤษ สามารถเรียกได้หลายแบบ เช่น Cannabis หรือ Marijuana เป็นต้น อย่างไรก็ตามชื่อวิทยาศาสตร์คือ Cannabis sativa L. subsp. indica นั่นเอง

            ต้นอ่อน กัญชา เป็นพืชที่มีทั้งต้นตัวผู้ และต้นตัวเมีย และยังมีออกฤทธิ์สำคัญ คือ สารที่ชื่อว่าแคนนาบินอยด์ (Cannabinoids) โดยมีมากกว่า 100 ตัว สารเตตร้าไฮโดรแคนนาบินอล (Tetrahydrocannabinol) หรือเรียกย่อๆว่า THCจัดเป็นสารออกฤทธิ์หลักที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท โดยต้นอ่อน กัญชาแต่ละต้นมีปริมาณสารดังกล่าวไม่เท่ากัน ขึ้นอยู่กับหลายๆปัจจัย ได้แก่ สภาพแวดล้อมของพื้นที่ที่ปลูก สายพันธุ์ วิธีการปลูกและส่วนของต้น โดยส่วนที่มีสารดังกล่าวมากที่สุดคือ ช่อดอก (flower heads) และใบ (leaves) นั่นเอง

          กัญชาเป็นพืชที่มีทั้งประโยชน์ และโทษ มีหลายการศึกษาพบว่าการใช้กัญชาในทางการแพทย์สามารถรักษาโรคบางชนิดได้ดี ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา มีการวิจัยที่ให้ผลลัพธ์ที่บ่งชี้ว่าอาจมีประโยชน์ในการรักษาโรคต่างๆ ได้แก่

ใช้กัญชาสำหรับลดอาการปวดเรื้อรัง

          อาการปวดเรื้อรังเป็นสาเหตุสำคัญของความพิการ โดยส่งผลกระทบต่อผู้คนมากกว่า 25 ล้านคนในสหรัฐอเมริกา จาก National Academies of Sciences, Engineering และ Medicine ซึ่งได้ประเมินการศึกษาทางวิทยาศาสตร์มากกว่า 10,000 เรื่อง เกี่ยวกับกัญชาในทางการแพทย์และผลข้างเคียง ผลการทบทวนพบว่าผลิตภัณฑ์ที่มีสารแคนนาบินอยด์ ซึ่งเป็นสารออกฤทธิ์ มีประสิทธิภาพในการบรรเทาอาการปวดเรื้อรังได้

ประโยชน์ กัญชา กับโรคพิษสุราเรื้อรังและการติดยาเสพติด

          จากการทบทวนหลักฐานที่ซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Clinical Psychology Review เปิดเผยว่าการใช้กัญชาอาจช่วยให้ผู้ที่ติดสุราหรือติดฝิ่น ต่อสู้กับการเสพติดได้

          แต่อย่างไรก็ตามการค้นพบนี้ถูกโต้แย้งโดยการทบทวนของ National Academies of Sciences ซึ่งชี้ให้เห็นว่าการใช้ จริง ๆ แล้วช่วยเพิ่มความเสี่ยงในการนำไปใช้ในทางที่ผิดและการพึ่งพาสารอื่น ๆ เพิ่มมากขึ้นได้ โดยพบว่ายิ่งมีคนใช้กัญชามากเท่าไหร่ ก็ยิ่งมีแนวโน้มที่จะพัฒนาปัญหามากขึ้นเท่านั้น บุคคลที่เริ่มใช้ยาตั้งแต่อายุยังน้อย ยังมีความเสี่ยงที่จะเกิดปัญหากับการใช้ยาเพิ่มขึ้นอีกด้วย

กัญชาทางการแพทย์ กับ อาการซึมเศร้า โรคเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนขวัญ และความวิตกกังวลทางสังคม

          จากบทความใน Clinical Psychology Review ที่ตรวจสอบการใช้กัญชาเพื่อรักษาอาการป่วยทางจิต พบว่ามีหลักฐานสนับสนุนการใช้เพื่อบรรเทาอาการซึมเศร้าและอาการผิดปกติจากความเครียดหลังเกิดบาดแผล

          แต่อย่างไรก็ตาม กัญชาก็ยังไม่ใช่การรักษาที่เหมาะสมสำหรับปัญหาภาวะสุขภาพจิตอื่นๆ เช่น โรคไบโพลาร์และโรคจิต นอกจากนี้ยังมีหลักฐานบางอย่างที่ชี้ให้เห็นว่าผู้ใช้ยานี้อาจเพิ่มความเสี่ยงของความวิตกกังวลทางสังคมมากขึ้นได้อีกด้วย

ประโยชน์กัญชา กับ โรคมะเร็ง

          พบว่าการใช้สาร Cannabinoids ที่สกัดมาจากัญชา โดยการรับประทาน มีประสิทธิภาพในการลดอาการคลื่นไส้และอาเจียนที่เกิดจากการใช้ยาเคมีบำบัดได้

          นอกจากนี้ยังมีการศึกษาเกี่ยวกับเซลล์มะเร็ง ที่แนะนำว่าสาร Cannabinoids อาจชะลอการเจริญเติบโตหรือช่วยฆ่ามะเร็งบางชนิดได้ อย่างไรก็ตามจากการศึกษาในมนุษย์ พบว่าแม้ว่าสารแคนนาบินอยด์จะเป็นการรักษาที่ปลอดภัย แต่ก็ไม่ได้ผลในการควบคุมหรือรักษามะเร็ง

ภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็งในผู้ป่วยปลอกหุ้มประสาทส่วนกลางอักเสบ

          อาการกล้ามเนื้อกระตุกหรือหดเกร็งเป็นหนึ่งในปัญหาของโรคปลอกหุ้มประสาทส่วนกลางอักเสบ มีงานวิจัย Systematic review จำนวน 34 ชุด ในปี 2014 พบว่าการใช้สารสกัดกัญชา ในรูปแบบรับประทาน มีประสิทธิภาพในการบรรเทาอาการกระตุกของกล้ามเนื้อ ในผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้ได้

โรคลมบ้าหมูกับกัญชา

          ตั้งแต่เดือนมิถุนายน ในปี 2018 สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาของสหรัฐอเมริกา (USFDA) ได้มีการอนุมัติการใช้ยาที่มีสาร Cannabidiol เพื่อรักษาโรคลมบ้าหมู 2 ประเภทที่หายาก รุนแรง และเฉพาะเจาะจงที่เรียกว่า Lennox-Gastaut syndrome และ Dravet syndrome ซึ่งยากต่อการรักษาและควบคุมด้วยยาชนิดอื่น

          มีหลากหลายการศึกษาพบว่าการใช้ สาร Cannabidiol ส่งผลให้เด็กที่มีอาการ Dravet ชักน้อยลงเมื่อเทียบกับยาหลอ ซึ่งอาการชักของ Dravet syndrome นั้นยืดเยื้อ ยาวนาน และอาจทำให้ถึงแก่ชีวิตได้ และยังพบอีกด้วยว่า ในเด็ก 1 ใน 5 คนที่มีอาการ Dravet มักมีอายุไม่ถึง 20 ปี

          ในการศึกษา เด็กและวัยรุ่นที่เป็นโรค Dravet จำนวน 120 คน ซึ่งทุกคนมีอายุระหว่าง 2 ถึง 18 ปี ได้รับการสุ่มเลือกให้รับสารละลาย Cannabidiol แบบรับประทาน เทียบกับยาหลอกเป็นเวลา 14 สัปดาห์ ผลการวิจัยพบว่าเด็กที่ได้รับสารละลาย Cannabidiol เปลี่ยนจากการมีอาการชักประมาณ 12 ครั้งต่อเดือนเป็นอาการชักเฉลี่ย 6 ครั้งต่อเดือน และเด็ก 3 คนที่ได้รับ Cannabidiol ไม่พบอาการชักเลย กาที่อาการชักรลดลงถึง 39% จึงเป็นหนึ่งผลการวิจัยที่ชัดเจนว่าสารประกอบนี้สามารถช่วยให้อาการของผู้ป่วยดีขึ้นได้

          อย่างไรก็ตาม การศึกษายังพบว่ามีผลข้างเคียงที่เชื่อมโยงกับการใช้ยา ในอัตราที่สูง เด็กมากกว่า 9 ใน 10 คนที่รักษาด้วยยานี้ มีอาการข้างเคียง เช่น อาเจียน อ่อนแรง และมีไข้ เป็นต้น

          การใช้กัญชาในทางที่ไม่เหมาะสม มีความเสี่ยงต่อสุขภาพมากมาย โดยเฉพาะถ้าใช้เป็นระยะเวลานานๆ หรือใช้บ่อยๆ  ยกตัวอย่างเช่น

• ระบบทางเดินหายใจ เช่นทำให้เกิดอาการ ไอเรื้อรัง, หลอดลมอักเสบ รวมไปถึงการเป็นมะเร็งอีกด้วย
• ระบบหัวใจและหลอดเลือด เช่น โรคหลอดเลือดสมอง และภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายฉับพลัน เนื่องจากกัญชาไปเพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ
• สมอง และสติปัญญา เช่น ทำให้ขาดสมาธิ ความจำเสื่อม
• ความผิดปกติของจิต โดยเฉพาะโรคทางจิตใจที่มีความผิดปกติของความรู้สึก ความคิด อาการหรือพฤติกรรม ในผู้ที่เป็นโรคจิตเภทการใช้กัญชามีผลทำให้อาการแย่ลง

          อาการผิดปกติที่พบได้บ่อยจากการใช้กัญชา ได้แก่ ง่วงนอน ปากแห้ง คอแห้ง คลื่นไส้ อาเจียน โดยเบื้องต้น สามารถดื่มน้ำเปล่ามากๆ สามารถช่วยลดอาการปากแห้ง คอแห้งได้ อย่างไรก็ตาม อาการผิดปกติที่หากเกิดขึ้นควรไปพบแพทย์ทันทีได้แก่

• หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
• เจ็บหน้าอก
• เป็นลม หมดสติ
• หายใจไม่สะดวก
• เหงื่อออกมาก ตัวสั่น
• สับสน กระวนกระวาย วิตกกังวล
• หูแว่ว เห็นภาพหลอนต่างๆ

          กัญชา กัญชง จัดเป็นพืชล้มลุกที่มีถิ่นกำเนิดเดียวกันในวงศ์ Cannabaceae ที่อยู่ในตระกูล Cannabis เหมือนกัน ต่างกันที่สายพันธุ์ย่อย ในปัจจุบันทั้งกัญชาและกัญชงได้ถูกปลดจากยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 โดยกระทรวงสาธารณสุข โดย

          ให้บางส่วนของต้นกัญชง และต้นกัญชา ที่มีสารสกัดที่มี Cannabidiol และต้องมีสาร THC ไม่เกิน 0.2% โดยน้ำหนัก ไม่จัดว่าเป็นยาเสพติด ยกเว้นช่อดอกกัญชา กัญชง และเมล็ดกัญชาที่ยังคงจัดเป็นยาเสพติดให้โทษประเภท 5 อยู่ นั่นเอง

บทความอ้างอิง

1. https://www.jwu.edu/news/2021/09/7-potential-health-benefits-of-cannabis.html
2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/320984#What-are-the-medical-benefits-of-cannabis?