วิตามินดี ช่วยอะไร สารอาหารสำคัญที่ทุกคนไม่ควรมองข้าม

          วิตามินดี เป็นสารอาหารสำคัญชนิดหนึ่ง ร่างกายสามารถสังเคราะห์ได้เองจากแสงแดด แต่เนื่องจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตในปัจจุบัน คือ การทำงานในที่ร่ม และการป้องกันตนเองจากแสงแดด ทำให้พบแนวโน้มการขาด vitamin D ของประชากรเพิ่มมากขึ้น ซึ่งอาจมีผลเสียต่อร่างกายตามมาได้

          สำหรับคำถามที่ว่า วิตามินดี ช่วยอะไร เชื่อว่าผู้อ่านหลายคนคงเคยได้ยินคำโฆษณาเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์นมใส่ vitamin D หรืออาหารเสริม vitamin D สำหรับผู้สูงอายุ เพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงให้กระดูก แต่รู้หรือไม่วิตามินดี ช่วยอะไรอีกหลายอย่าง หรืออาจเรียกได้ว่าเป็นส่วนสำคัญส่วนหนึ่งของทุกระบบการทำงานในร่างกาย หากพร้อมแล้วมาร่วมไขความลับสรรพคุณของวิตามินชนิดนี้กัน

วิตามินดีส่วนใหญ่ร่างกายสังเคราะห์จากแสงแดด ช่วยให้ร่างกายแข็งแรง ลดการเจ็บป่วยติดเชื้อ

 

          กระดูก ถือเป็นอวัยวะเป้าหมายหลักของวิตามินดี แล้ววิตามินดี ช่วยอะไรบ้างเกี่ยวกับกระดูก วิตามินดีช่วยกระตุ้นให้เกิดการสะสม และเรียงตัวของแร่ธาตุสำคัญในกระดูก ได้แก่ แคลเซียม ฟอสเฟต รวมถึงแร่ธาตุอื่นๆ อีกทั้งยังช่วยปรับรูปร่างให้มีลักษณะปกติ ในช่วงการเติบโตของกระดูก หรือการซ่อมแซมในกรณีที่เกิดการบาดเจ็บกับกระดูก

          มีการศึกษาพบว่าผู้ที่ขาดวิตามินดี จะส่งผลต่อการเกิดกระดูกเปราะบาง แตกหักง่าย การได้รับวิตามินดีวันละ 700-800 IU หรือ 17.5-20 mg จะช่วยลดโอกาสเกิดกระดูกสะโพกหักได้มากกว่าคนทั่วไปถึง 26% รวมถึงกระดูกรยางค์อีก 23%

          อีกบทบาทหลักของวิตามินดี คือ การทำหน้าที่ควบคุมสมดุลของแคลเซียม และฟอสเฟสในกระแสเลือด โดยวิตามินดีจะมีฤทธิ์เพิ่มการดูดซึมของแร่ธาตุทั้งสองชนิดที่ลำไส้ รวมถึงช่วยเพิ่มการดูดกลับที่ไต ทำให้ระดับแคลเซียม และฟอสเฟตในเลือดสูงขึ้น

          ในคนที่ขาดวิตามินดี จะมีผลให้การรักษาสมดุลนี้ผิดปกติ อาจเกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน กล้ามเนื้อทำงานผิดปกติ หัวใจเต้นผิดปกติได้

          วิตามินดี ช่วยอะไรในกล้ามเนื้อ วิตามินดีมีส่วนสำคัญในการทำงานของระบบกล้ามเนื้อทั้งทางตรง และทางอ้อม ทำให้การทำงานของกล้ามเนื้อมีความสมดุล ป้องกันการพลัดตกหกล้ม หรือกระดูกหักตามมาได้ การขาดวิตามินดีอาจมีผลให้เกิดอาการปวดกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อกระดุก หรือทรงตัวลำบากได้

ภาวะขาดวิตามินดี อาจเป็นสาเหตุของการพลัดตกหกล้มได้

 

          หลายคนคงไม่อยากป่วย รู้หรือไม่วิตามินดี ช่วยอะไรกับภูมิคุ้มกัน วิตามินดีมีส่วนสำคัญต่อการปกติของระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายสามารถต่อสู้กับเชื้อโรคภายนอกได้ โดยพบว่าคนที่มีการติดเชื้อเรื้อรังมักมีระดับวิตามินดีในร่างกายน้อยกว่าคนปกติ และยังมีการตั้งข้อสังเกตว่า การติดเชื้อไข้หวัดมักพบบ่อยในฤดูหนาว ซึ่งเป็นช่วงที่มีการสังเคราะห์วิตามินดีจากแสงแดดเกิดขึ้นน้อยกว่าฤดูร้อน

แม้ยังไม่มีการศึกษาที่สรุปชัดเจนว่าการทานวิตามินดีเสริมมีผลช่วยป้องกันการติดเชื้อต่างๆ ได้ แต่ก็มักแนะนำให้ผู้ป่วยได้รับสารอาหารอย่างครบถ้วน รวมถึงวิตามินซี วิตามินดี และซิงค์ ซึ่งมีความสำคัญชัดเจนต่อระบบภูมิคุ้มกัน

          รู้หรือไม่ คำถามที่หลายคนสงสัยว่าวิตามินดี ช่วยอะไรกับโควิด-19 มีการศึกษามากมายโดยส่วนใหญ่พบว่าการให้วิตามินดีเสริมอย่างเพียงพอ มีส่วนช่วยลดความรุนแรงของการติดเชื้อได้

วิตามินดี มีส่วนช่วยให้ร่างกายต่อสู้กับเชื้อโรคภายนอกในทุกๆ ระบบ

          วิตามินดีมีส่วนช่วยในการพัฒนาตัวของระบบประสาท ในเด็กที่มีระดับวิตามินดีในเลือดต่ำ อาจมีผลทำให้การเจริญเติบโตของระบบประสาท และสมองผิดปกติได้

          สำหรับในผู้สูงอายุ วิตามินดียังมีส่วนช่วยในการคงหน้าที่ของสมอง ป้องกันภาวะสมองเสื่อม และอาการหลงลืมได้อีกด้วย

          จากการศึกษาทางระบาดวิทยา พบว่าโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งลำไส้ และมะเร็งเต้านม มีความสัมพันธ์กับระดับวิตามินดีในเลือด โดยการศึกษาในสัตว์พบว่าวิตามินดีมีส่วนในการยับยั้งการเติบโต และการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง

          วิตามินดียังมีส่วนป้องกันโรคจากระบบหัวใจ และหลอดเลือด การศึกษาทางระบาดวิทยาพบว่าผู้ที่มีระดับวิตามินดีในเลือดต่ำมีความชุกของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ และหลอดเลือดสมองเพิ่มขึ้น

          นอกจากประโยชน์ต่างๆ มากมายแล้ว วิตามินดียังมีผลทำให้สุขภาพผิวหนังดี ช่วยลดน้ำหนักทางอ้อม และลดการเกิดภาวะเบาหวานชนิดที่ 1 โดยเพิ่มการหลั่งอินซูลินที่ตับอ่อนได้อีกด้วย

          วิตามินดีมีอะไรบ้าง หลักๆ แล้วมี 2 ชนิด คือ วิตามินดี3 และวิตามินดี2 มีความแตกต่างกันในเรื่องสูตรโครงสร้าง แต่กระบวนการเปลี่ยนรูปโครงสร้างจาก inactive form เป็น active form เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ในร่างกายนั้น แทบจะไม่มีความแตกต่างกัน แต่ทั้งนี้ การศึกษาส่วนใหญ่พบว่าวิตามินดี3 ร่างกายสามารถนำไปย่อยใช้งานได้ในปริมาณมากกว่าวิตามินดี2 และบางการศึกษายังพบว่าวิตามินดี3 มีค่าครึ่งชีวิตยาวกว่าวิตามินดี2

          ด้านที่แหล่งที่มาร่างกายสามารถสังเคราะห์วิตามินดี3 ได้เองจากแสงแดด ในขณะที่วิตามินดี2 ร่างกายจะได้รับจากการรับประทานอาหารเท่านั้น โดยอาหารในธรรมชาติที่มีวิตามินดี2 ได้แก่ เห็ดที่โดนแสงแดด อาหารในธรรมชาติของวิตามินดี3 ได้แก่ เนื้อปลาแซลมอน ปลาแมคเคอเรล เป็นต้น

วิตามินดี อาหารจากธรรมชาติที่ไม่ควรขาด

          อาหารเสริมวิตามินดี หรือยาบำรุงที่มีตามท้องตลาดอาจมีการเติมได้ทั้งวิตามินดี2 และวิตามินดี3 ซึ่งสามารถเลือกทานได้ทั้งคู่

วิตามินดี3 ร่างกายสามารถสังเคราะห์ได้เอง และพบในเนื้อสัตว์ รวมถึงอาหารเสริมวิตามินดี3 ในขณะที่วิตามินดี2 จะได้จากเห็ดที่โดนแสงแดด หรืออาหารเสริมวิตามินดี2

          วิตามินดี ช่วยอะไร อาจบอกได้ว่ามีบทบาทสำคัญที่หลากหลายต่อการทำงานของร่างกาย โดยหน้าที่หลักคือ การเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูก และการรักษาสมดุลของแคลเซียม และฟอสเฟตในกระแสเลือด นอกจากนี้ ยังมีส่วนในการทำหน้าที่ของเซลล์ต่างๆ ในร่างกาย เช่น ระบบภูมิคุ้มกันโรค ระบบประสาท ระบบหัวใจ และหลอดเลือด อีกทั้งยังมีส่วนช่วยป้องกันการเกิดโรคมะเร็งได้อีกด้วย

          ดังที่ได้กล่าวข้างต้นว่า วิตามินดีสามารถสังเคราะห์ได้จากแสงแดด ซึ่งคิดเป็น 80-90% ของปริมาณวิตามินดีในร่างกาย แต่จากพฤติกรรมการใช้ชีวิตในปัจจุบันทำให้ประชากรมีแนวโน้มพร่องวิตามินดีมากขึ้น ดังนั้น การรับประทานอาหารที่มีวิตามินดีสูง หรืออาหารเสริมวิตามินดีจึงเริ่มมีความสำคัญมากขึ้น

วิตามินดีเสริมที่วางขายตามท้องตลาดที่วางขายตามท้องตลาด มีทั้งรูปแบบวิตามินดี2 และวิตามินดี3 แต่มักแนะนำทานวิตามินดี3